Web waa nidaam isgaarsiineed oo isku xira shabakado, kombiyuutarro, taleefanno, iyo qalabyo. World Wide Web (WWW), waa qayb ka mid ah Internet-ka oo kuu oggolaanaya inaad booqato boga internet-ka gudihiisa, akhrido xog, daawato muuqaallo la xiriirto dad kale.
WWW waxaa la sameeyay sanadkii 1989-kii, waxaana aasaasay Sir Tim Berners-Lee. Ujeeddadu waxay ahayd in la helo hab sahlan oo xogta cilmiga iyo shaqada la iskula wadaago iyadoo la adeegsanaayo kombiyuutarro kala duwan.
Sida ayuu u Shaqeeyo Web-ku?
Web-ku wuxuu ku shaqeeyaa iyadoo la adeegsanayo dhowr tiknoolojiyadood oo muhiim ah:
- Browser: Waa barnaamij aad ku booqato website-yada sida Google Chrome, Firefox, Opera, iwm.
- Server: Waa meel xogta lagu kaydiyo oo bixinaysa xog marka la codsado.
HTTP/HTTPS: Waa hab isgaarsiineed oo browser-ka lagu dalbado soo ban-dhigida bog “website’ uu keediyay server-kiisa. Tusaale: waxaad Google ku baartaa: https://gellecrypto.com/ ‘waxuu kuu soo muujinayaa website-ka Geele Crypto uu keediyay Server-kiisa’.
- HTML, CSS, JavaScript: Waa luqadaha loo adeegsado in lagu dhiso bogagga internetka, marka aad ku qorto cinwaan browser-ka sida gellecrypto.com, waxa dhacaya sidaan: browser-ka wuxuu dirayaa codsi HTTP ah ku socda Server-ka. Server-ka waxuu soo celinayaa bogga HTML
Ka dib Browser-ka waxuu akhriyaa xogtaas wuxuuna soo bandhigayaa bogg si muuqaal ahaan loo arko.
Marxaladaha kala duwan uu soo maray Web-ka
Web-ka wuxuu soo maray saddex jiil oo waaweyn
- Web 1.0 (1990– 2004)
Waa noocii ugu horeeyay ee web-ka, waxuuna lahaa astaamahaan soosocda.
- Bogaga ‘websites’ waxay ahaayeen kaliya kuwa wax laga aqristo
- Bogagga waxaa sameyn jiray shirkado ama dad gaar aa oo ma aheen sida maanta oo kale. qof waliba website samaysan karo
- Macluumaadka waxaa lagu daabici jiray bogga si ay dadweynuhu u akhristaan kaliya, balse ma laheen wax la fal-gal ah sida Comment, Like ama Share.
- Web 2.0 (2004 – ilaa hadda)
Waxaa bilaabmay jiilkii labaad Web 2.0 oo ahaa mid soo kordhiyay isticmaalayaasha inay sameeyaan la fal-gal mareegaha ‘websites’.
Astaamaha uu leeyahay Web 2.0
- Dadku waxay awood u yeesheen inay internet-ka wax ku soo gudbin karaan sida qoraal, sawir, muuqaal iwm ah.
- Waxaa soo baxay Social Media ‘Mreegaha ee bulshada ku wada xariiraan’ sida Facebook, YouTube, Twitter, Wikipedia, iwm.
- Waxuu sahlay Web 2.0 in internet-ka lagu dhex ganacsan karo waxaa samaysmay ganacsiyo Online wax ku iibiyo sida Amazon, E-bay, Ali-baba
- Adeegsiga internet-ka waxuu noqday mid si wayn u kordhay maadaama dadyowga caalamka ee la qabsadeen.
- Web 3.0 (Mustaqbal-ka internet-ka)
Web 3.0 waa mustaqbal internet-ka waxuu adeegsan doonaa Blockchain technology, Ai, cryptocurrency
Astaamaha Web 3.0
- Waa web-ka casriga ah waxuu adeegsan doonaa AI, Blockchain, iyo Crypto.
- Waxuu noqon doonaa decentralization (mid aan laga maamulin xaruun dhexe).
- Xogtu waxay noqotaa mid dadka u gaar ah, iyadoo aan lagu kaydinayn Server dhexe.
Noocyada Bogagga “Websites”
Bogagga internetka waxaa loo kala saaraa noocyo kala duwan iyadoo lagu saleynayo waxa ay qabtaan:
- Informational Websites – waa website yada laga helo xogaha sida Wikipedia.
- E-commerce Websites – waa website-yada wax lagu iibsado sida Amazon.
- Social Media Websites – waa mareegaha ay bulshada kuwada xariirto sida Facebook iyo messenger.
- Educational Websites –waa bogaga lagu soo gudbiyo wax barasha online-ka E-learning sida Coursera ama GellebashiirAcademy.
- Government Websites – waa mareegaha ay leeyiin dowladaha laguna soo gudbiyo shuruucda ay soo saaraan sida U.S.gov
- News websites – waamareegaha lagu soo gudbiyo wararka maalin laha sida kuwa caalamka, ganacsiga, technologiyada, iwm ah tusaale waxaa ka mid ah GelleCrypto.com ‘waxaa maalin waliba lagu soo qoraa aad ka helaysaa wararka Suuqa Crypto’
Qaybahaan aan kor ku soo xusnay waxay xambaarsan yihiin ujeeddooyin kala duwan, waxaa jiro noocyo kale oo Bogag ah sida Sports Websites, Travel Websites iwm ah, laakiin dhamaantood waxa laga dhex booqdaa web browsers Sida Google, Chrome, Opera iwm ah.
Mustaqbalka Web-ka
Mustaqbalka Web-ka wuxuu noqon doonaa mid aad u hormarsan waxaana loo adeegsan doonaa Blockchain, Ai, Cryptocurrency waxaa la rajeynayaa mustaqbalka inuu soo bixo oo hadda ay socoto tijaabadiisa Web 3.0 kaasoo ku dhisan Blockchain technology waa Data-base ‘baahsan’ lagu keediyo xogta cid awood u leh inay ku samayso wax ka badel ma jirto, Dunida qiyaaliga ah ee Metaverse waxaa la rajeenayaa inay wax badan ka badeli doonto qaabka uu hadda u shaqeeyo Web-ka.
Halkaan Ka baro Coursada Cryptocurrency
